Κυριακή 13 Μαρτίου 2011

ΖΥΛ ΝΤΑΣΕΝ: ο σκηνοθέτης, η Μελίνα, η Ελλάδα ...


O ΝΤΑΣΕΝ ξεκίνησε ως θεατρικός ηθοποιός και σεναριογράφος στο ραδιόφωνο. Αφού μαθήτευσε για λίγο κοντά στον Χίτσκοκ πέρασε το 1941 στην σκηνοθεσία, γυρίζοντας ταινίες κατ' επιταγή της MMG, κάτι που τον κάνει να νιώθει άβολα, καθώς από πολύ νωρίς δείχνει πνεύμα ανεξαρτησίας σε σχέση με τις παγιωμένες δομές του Χόλιγουντ. Σπάει το συμβόλαιό του και ξεκινά το δικό του προσωπικό δρόμο με μια ταινία-κόλαφο του σωφρονιστικού συστήματος Ο Δήμιος των Κολασμένων (1946), συνεχίζει με τη Γυμνή Πόλη (1948), όπου εμποτίζει το φιλμ νουάρ με τον ιταλικό νεορεαλισμό και την Λεωφόρο των Κλεφτών (1948), μια καταγγελία του ελέγχου της μαφίας στις μεγάλες λαχαναγορές.

Η ανεξάρτητη στάση του και οι αριστερές προοδευτικές απόψεις του σύντομα θα τον κάνουν ένα από τα μαύρα πρόβατα του Χόλιγουντ και θα γίνει στόχος της επιτροπής Μακάρθι. Το όνομά του βρίσκεται στη "μαύρη λίστα", γι αυτό και ο παραγωγός Ζανούκ τον στέλνει το 1950 στο Λονδίνο για να γυρίσει το αριστουργηματικό Η Νύχτα και η Πόλη, ένα μεγαλοφυές πάντρεμα του φιλμ νουάρ με το κλίμα της αρχαίας τραγωδίας. Αυτοεξόριστος, περιπλανιέται για μερικά χρόνια άνεργος στην Ευρώπη, ως τη στιγμή που προσκαλείται το 1954 στη Γαλλία για να σκηνοθετήσει το Ριφιφί, έναν εξίσου ιδιοφυή συνδυασμό γαλλικού αστυνομικού φιλμ και νουάρ.
Με την ταινία αυτή ξεκινά μια νέα περίοδος για τον Ζιλ Ντασέν. Στο Φεστιβάλ Καννών όπου προβάλλεται γνωρίζει τη Μελίνα Μερκούρη, που συμμετείχε με τη Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη. Μια γνωριμία που θα γίνει σχέση ζωής και που θα σηματοδοτήσει την ελληνική περιπέτεια του Ντασέν. Αρχικά με την κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται που γυρίστηκε το 1956 στην Κρήτη με το διεθνή τίτλο Αυτός που Πρέπει να Πεθάνει.

Ο βιωματικός έρωτας του Ντασέν με την Ελλάδα θα δώσει ανεπανάληπτους καρπούς το 1960 με το Ποτέ την Κυριακή, που χαρίζει το Οσκαρ τραγουδιού στον Μάνο Χατζιδάκι, αλλά και την επόμενη χρονιά με τη Φαίδρα, όπου ο σκηνοθέτης αναζητεί τη σύγχρονη εκδοχή των αρχέγονων μύθων, το πάθος του έρωτα που οδηγεί τους ανθρώπους στην καταστροφή. Οι δυο τους θα συνεργαστούν σε πολλές ακόμα διάσημες ταινίες (Τοπ-Καπί, Στις 10:30 Ενα Καλοκαιρινό Βράδυ), εμείς όμως θα σταθούμε στη Δοκιμή (1974), μια ταινία που αναπαριστά την εξέγερση του Πολυτεχνείου μέσα από μια ελεύθερη θεατρική παράσταση και στην Κραυγή Γυναικών (1978), όπου εμπλέκονται ο αρχέτυπος μύθος της Μήδειας, της τυφλωμένης από την προδοσία γυναίκας και η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.

περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ
  Α.Κ.

1 σχόλιο: